Motywacja w sporcie – jak się motywować?

Nieodłącznym elementem aktywności sportowej przyczyniającym się do osiągania dobrych wyników jest motywacja. Podpowiadamy jak nad nią pracować.

Motywację można rozumieć jako aspekt działania, pewnego rodzaju siłę aktywizującą nas do zachowania się w określony sposób. Ponadto w odniesieniu do aktywności sportowej motywację można określić jako stan gotowości jednostki do wytrwałego dążenia i kontynuowania wysiłku mającego związek ze sportem. Motywacja jest istotna w sporcie, ponieważ wyznacza kierunek działania, sprawiając, że sportowiec jest nastawiony na określony cel i zaspokojenie potrzeb.

Ze względu na źródło motywacji wyróżniamy motywację wewnętrzną i zewnętrzną. Motywy pochodzące z wewnątrz odpowiadają za wykonywanie określonej pracy wynikającej przede wszystkim z osobistych zainteresowań, indywidualnych potrzeb lub też chęci doskonalenia się i rozwoju. Dzięki takiej motywacji zawodnicy znajdują przyjemność w sporcie, a samo uprawianie go jest dla nich stymulujące i przyjemne. Osoby charakteryzujące się wysokim poziomem motywacji wewnętrznej dążą do zdobywania nowych umiejętności i ciągłego doskonalenia swoich rezultatów.

Z kolei motywacja zewnętrzna związana jest z konsekwencjami działania, które mogą ujawniać się w postaci medali, nagród finansowych, zainteresowania mediów, kibiców. Konsekwencje naszych działań mogą być także nieprzyjemne: ostatnie miejsce w wyścigu, krytyka naszej gry lub zachowania podczas zawodów. W tym przypadku zachowanie jest tylko instrumentem, który pozwala nam osiągnąć lub uniknąć czegoś innego i kieruje nim system nagród i kar.

Motywacja wewnętrzna może pomagać przezwyciężać trudne momenty w karierze sportowca oraz zwiększać poziom efektywności działań w aktywności fizycznej. Jak zauważają psycholodzy sportu Karageorghis i Terry zawodnicy uprawiający sport są skłonni do posiadania optymalnego poziomu zarówno wewnętrznej, jak i zewnętrznej motywacji. Ostatecznie oba motywy nakładają się na siebie, powodując wzrost lub obniżenie poziomu motywacji końcowej.

Umiejętność wykorzystania metod odpowiedzialnych za zwiększenie liczby źródeł motywacji w określonej sytuacji jest bardzo ważnym składnikiem wyników sportowych. Tę świadomość posiadają także niektórzy trenerzy, którzy starają się uruchomić wśród swoich zawodników dodatkową motywację. Trener amerykańskiego pływaka Michaela Phelpsa, Bow Bowman doskonale znał swojego podopiecznego i dokładnie wiedział, w jaki sposób mógłby wyzwolić w nim jeszcze więcej siły. Dostarczał zawodnikowi zewnętrznych źródeł motywacji w postaci wycinków z australijskiej prasy. Artykuły dotyczyły rywalizacji pomiędzy Amerykaninem a Australijczykiem Ianem Thorpe’m. W wypowiedziach w nich zawartych umniejszano zasługi Phelpsa, twierdząc, że niczego nie dokonał i nigdy nie prześcignie Thorpe’a, że nie jest tak dobrym pływakiem na basenie, ani nie potrafi tak dobrze reprezentować pływania poza basenem jak Thorpe. Zabieg trenera podziałał na Phelpsa motywująco. Na początku zawodnik zdenerwował się, jednak złość uaktywniła pokłady motywacji, która pozwoliła mu pokonać Australijczyka i zwyciężyć w zawodach.

Innym przykładem, ilustrującym z kolei ideę motywacji wewnętrznej jest polski zawodnik Kamil Stoch. Skoczek narciarski już w wieku 12 lat uważał ten sport za ciekawy, aktywizujący i atrakcyjny. Stoch wyznaczył sobie cel, którym było zdobycie złotego medalu olimpijskiego. Oznaczało to systematyczną pracę, ale dla tego zawodnika – przede wszystkim radość i osobistą satysfakcję z nabywania nowych umiejętności. Ukierunkowanie na własny rozwój przyczyniło się do wyzwolenia wewnętrznej siły, która pozwoliła Stochowi sięgnąć m.in. po dwa złote medale olimpijskie w Soczi w 2014 roku.

Jak pracować nad motywacją?

Ćwiczenie³
Poniżej zamieszczona została lista kluczowych pytań. Usiądź wygodnie, weź do dłoni kartkę i zapisuj odpowiedzi (to bardzo ważne, aby je zanotować, a nie tylko o nich pomyśleć w głowie) . Nie ma tu dobrych lub złych odpowiedzi, one są Twoje. W każdym z tych pytań możesz udzielić kilku odpowiedzi.

1. Jaka była Twoja początkowa motywacja do uprawiania sportu?

Zastanów się nad swoimi początkami, kiedy zaczynałeś uprawiać ten sport.

2. Jaka jest Twoja obecna motywacja do uprawiania sportu?

Uwzględnij to, co się dzieje w twoim życiu sportowym w chwili obecnej. Co Ciebie motywuje teraz?

3. Jaki jest Twój cel sportowy?

Pomyśl o celu sportowym, o miejscu, gdzie chcesz dotrzeć, co chcesz osiągnąć, czego pragniesz.

4. Jakie jest Twoje marzenie sportowe?

Niech nic cie nie ogranicza. Pozwól sobie na swobodę myślenia i na marzenie.

Właściwe wykonanie ćwiczenia sprawi, że dowiesz się, co dla Ciebie jest w sporcie ważne.

O prowadzonej w PROPSYCHE terapii, oferowanej pomocy psychologicznej i konsultacjach przeczytasz tutaj.

Piśmiennictwo:

¹ C.I. Karageorghis, P.C. Terry, Psychologia dla sportowców, Zielonka 2014, s.78.
² M. Phelps, Autobiografia, Kraków 2012, s.161.
³ K. Selwant, Siłownia umysłu, Wysowa Zdrój, 2015, s.42.